خصوصیات ذاتی وعمومی ازن

میلیارد ها سال است که طبیعت هنگام رعد و برق  بطور اتفاقی و یا بوسیله پرتو فرابنفش خورشید بر اتمسفر به طور دائم ، ازن را بوجود می آورد  و  از خصوصیات ضد عفونی کنندگی آن برای پالایش آب و هوا و محیط زیست جانداران استفاده می نماید. به درستی می توان ادعا کرد که وجود ازن همانند وجود آب و یا وجود هوا سبب زندگی در روی کره زمین شده است و عدم هر کدام از این عناصر زندگی را غیر ممکن می سازد . به همین دلیل است که ضد عفونی و آلاینده زدائی با ازن ضدعفونی همگام با طبیعت نامیده می شود. به هنگام رعد و برق و یا تابش نور خورشید بر اتمسفر ، گاز ازن به صورت کاملاً طبیعی تولید می شود. فقط تابش نور فرابنفش خورشید است که تولید ازن می کند.از زمان بوجود آمدن اتمسفر این کره خاکی و تکوین آن، این خصوصیت پاک کنندگی ازن است که باعث ضدعفونی پالاینده زدائی و کنترل جمعیت میکروارگانیسم ها در طبیعت و پالایش  آب و هوا بوده است و می توان ادعا کردکه همانطور که زندگی بدون آب و هوا غیر ممکن است زندگی بر روی کره زمین بدون ازن نیز ناممکن است.هر کجا بشر با دخالت خود باعث افزایش میکروارگانیسم ها شده سعی کرده است با ضدعفونی کننده های شیمیایی همانند فرمالین  ، کلر وترکیبات آن  و یا فیزیکی  (بخار ، حرارت)  و  یا بیولوژیکی این جمعیت را کنترل نماید . با وجود آنکه همه این ضدعفونی کننده ها باعث بوجود آوردن ترکیبات مضر نمی شده اند، ولی در قرن اخیر  سعی بشر بیشتر بر آن بوده است که  همان راهی را که طبیعت برای  پالایش پیموده است به پیماید و خوشبختانه در این راه نیزمانند همیشه موفق بوده است.بیش از یکصد و پنجاه سال از تولید ازن بصورت مصنوعی می گذرد . گذر اکسیژن  از یک  دشارژ الکتریکی و یا تاباندن اشعه ماوراء بنفش بر اتمسفر . ازن تولید شده دقیقاً همان خصوصیتی را دارد که طبیعت برعهده آن گذاشته است ، یک ضدعفونی کننده پاک و رفیق طبیعت  به بیان دیگر یک  ضدعفونی کننده اهورایی، زیرا ازن تنها ضدعفونی کننده ای درجهان است که خود به خود از بین می رود و چیزی برجای نمی گذارد. فراموش نکنیم که ازن هم مانند هر ضدعفونی کننده دیگری در میزان خارج از قاعده می تواند زیان بار باشد .

ازن گازی است تقریباً بی رنگ با بویی خاص شبیه بوی هوای تازه که پس از رعد و برق در کوهستان استشمام می شود و یا بویی که در کنار تخلیه الکتریکی در هوای آزاد به مشام می رسد. در دمای معمولی بصورت گاز است ، نقطه هیجان آن ۱۱۲- و نقطه ذوب آن ۲۵۱-  درجه ساتیگراد و چگالی آن ۵/۱ برابر اکسیژن در شرایط استاندارد  می باشد. حلالیت آن در آب کم ولی با کاهش دما افزایش می یابد. مولکول ازن پایدار نبوده و در نتیجه نمی توان  آنرا انبار یا حمل نمود. این امر باعث می شود که تولید ازن همواره در محل مصرف صورت گیرد. لذا مراحل حمل  و انبار کردن مواد شیمیایی که مراحلی بسیار خطرناک هستند، در این روش حذف می شوند. چه ازن ازطریق ماوراء بنفش و چه به صورت صاعقه بوجود آمده باشد، واکنش بعدی همیشه به صورت زیر است. ازن بوجود آمده سریعاً  تمام آلاینده های محیط را اکسید می نماید و نتیجه این اکسیداسیون تنها مواد اکسید  شده و اکسیژن می باشد.

O3  در طبیعت نمی تواند بصورت پایدار باقی بماند و سریعاً به  O و  O2 شکسته می شود. O2  مولکولی پایدار است که میزان  اکسیژن  محیط را بالا می برد ولی اتم O (اکسیژن نوزاد یا اکسیژن فعال) نمیتواند منفرداً به زندگی خود ادامه دهد و باید با آلاینده ها ترکیب شود و آنها را بصورت اکسیدهای پایدار درآورد . به همین خاطر است که اکسیداسیون حاصل از ازن ترکیب اکسیژن فعال با سایر مواد یا موجودات است و نه ترکیب ازن. باید توجه داشت در حالتی که ازن تولید می شود، در محیط O1 ، O2 و O3 بصورت همزمان وجود دارند و بهمین دلیل ترکیب را به صورت Ox نشان می دهند که x می تواند ۱ یا ۲ یا ۳ باشد.O2 بصورت پایدار باقی می ماند O3 به O2 و O1  تجزیه می شود که O2 باز پایدار می ماند و O1 باعث ضدعفونی یعنی از بین بردن پالاینده ها می شود. در نتیجه این اکسیژن  فعال و یا نوزاد است که باعث ضدعفونی طبیعت از زمان بوجود آمدن آن تا ابدیت خواهد بود. به همین دلیل است که می توان اکسیژن فعال را ضدعفونی کننده اهورایی نامید. اکسیژن فعال، اکسیژن نوزاد و ازن در این کتاب به صورت مترادف به کار گرفته شده اند.

در طبیعت هم تمام عناصر به صورت اکسید یافت میشونددر اکثر مواقع، ضد عفونی با ازن به صورت پیوسته، در حین کار با دوز پایین و بدون تخلیه مکان انجام می گیرد و درنتیجه به طور مرتب میزان آلودگی در محیط کاهش می یابد .  ازن  به  نحو  مطلوب  و  بسیار موثری  انواع  آلودگی های  میکروبی را کاهش می دهد. اثر ازن بر روی میکروارگانیسم ها بسیار موثرتر  از  کلر و  مشتقات آن می باشد. فاکتور C×T، حداقل غلظت مورد نیاز در مدت زمان تماس برای کاهش جمعیت میکروارگانیسمها را نشان می دهد.

ازن بصورت گاز تولید می شود و از آنجا که در آب و یا سایر مایعات قابل حل است در نتیجه: یک ضد عفونی کننده بسیار انعطاف پذیر است و بسته به موارد استعمال، کاربرد های بسیاری در ضدعفونی هوا، آب، محیط (دیوارها ، کف زمین، سطوح ) ، لباسهای کار ، اجسام ولوازم مختلف و مواد را داراست. بر خلاف ضد عفونی کننده های معمول مانند: کلر، فرمالین و مواد شیمیایی دیگر، اکسیداسیون با ازن، هیچگونه مواد سمی یا مضری بر جای نمی گذارد.ازن میکروارگانیسهای مختلف نظیرانواع باکتریها، ویروسها، پروتوزوئرها، قارچها، مخمر ها، اسپورها و هاگهای منتشر شونده از طریق آب و هوا را نابود میکند.آمریکاییها در سال ۱۹۹۷ (FDA)ازن را بعنوان ماده بی خطر در صنایع غذایی قراردادند. وآنرارا در صنایع به عنوان 

پاک کننده و ضدعفونی کننده بی خطر مورد استفاده قرار دادن . سازمان بهداشت و درمان آمریکا (FDA) در مورد مجاورت با گاز ازن محدودیت هایی قائل گردیده است.منظوراز مجاورت با ازن دردرازمدت۰٫۱ و در کوتاه مدت ۰٫۳ ppm  استنشاق آن در مدت ۸ ساعت کاری در ۵ روز هفته و منظور از مجاورت کوتاه استنشاق آن به مدت۱۵ دقیقه است.

تاثیر ازن بر روی سلامتی همانند اکسیدزاهای دیگر از قبیل کلرین و پروکسید هیدروژن، گاز اکسیدزای پر قدرتی است که بایستی در استفاده از آن دقت نموده و زمان تعیین شده را رعایت کرد. میزان ازنی که به صورت طبیعی در اطراف ما وجود دارد معادل (۰٫۰۱-۰٫۱۵ ppm0.3 mg/m3) می باشد. این مقدار در شهرها به ۱٫۰ ppm نیز می رسد. دستگاههای کپی، موتور اتومبیل ها و ترانسفورماتورهای برق حدود ۰٫۵ ppm ازن تولید می کنند. یکی از ویژگی های ازن بوی مخصوص آن است. بوی این گاز قبل از اینکه غلظت آن حتی به نزدیکی ۰٫۱ ppm برسد توسط انسان حس می شود. به همین دلیل مناطقی که غلظت ازن در آن زیاد است به راحتی قابل تشخیص و اجتناب است.

علائم استنشاق زیاده از حد ازن عبارتند از:

۰٫۱PPM = سردرد، سوزش چشم و مجرای تنفسی .

۱۰۰ – ۱ PPM =علائمی شبیه به آسم و از دست دادن اشتها .

تاثیر استنشاق بیش از حد ازن در مدت کوتاه، احساس سوزش در مجرای تنفسی و در نتیجه سرفه می باشد. این علائم دائمی نبوده و پس از دو ساعت برطرف می گردد. ازن با بیش از ۱۰۰ سال سابقه مصرف تاکنون باعث از بین رفتن جان کسی نشده است. یک راه ساده جهت کنترل میزان غلظت ازن در محیط استفاده از سنسورهای ویژه است که با به صدا درآوردن آژیر بالا رفتن غلظت بیش از حد تعین شده را اعلام می دارد.